Myofasciale pijn is een veel voorkomende oorzaak van spierpijn en iedere spier in het lichaam kan deze pijn veroorzaken. Myofasciale pijn varieert van een zwaar, zeurend of drukkend gevoel tot een doof of tintelend gevoel, maar kan ook zeer heftig en stekend zijn. Hoewel de klachten voor de patiënt zeer reëel zijn, kan de arts of specialist vaak geen oorzaak vinden. Ook radiologisch onderzoek of bloedonderzoek brengen geen ‘echte ziekten’ aan het licht. Myofasciale pijn wordt door de meeste artsen niet herkend en dus ook niet als zodanig behandeld. Iemand met myofasciale pijn kan daardoor verstrikt raken in een woud van artsen en behandelaars, zonder van de pijn af te komen.


Wat is myofasciale pijn?

Myofasciale pijn is een algemene medische term, om pijn te beschrijven die afkomstig is van de spieren en de spiervliezen (‘fascia’ genaamd). Het begrip ‘myofasciale pijn’ verwijst naar klachten van het bewegingsapparaat, die gepaard gaan met uitstralende pijn en verlies van spierfunctie. De intensiteit van de klachten kan zeer uiteenlopend zijn: van een licht, oncomfortabel gevoel tot een martelende pijn, waardoor iemand niet meer kan functioneren.

Myofasciale pijn wordt veroorzaakt door myofasciale triggerpoints. Het opmerkelijke is dat deze triggerpoints zich vaak op een heel andere plaats bevinden als waar de pijn gevoeld wordt. Wel is het zo dat iedere spier een vast omschreven uitstralingsgebied heeft, waar de myofasciale pijn zich manifesteert. Een speciaal geschoolde therapeut herkent de pijnklachten van de patiënt en kan het betreffende triggerpoint opsporen. Druk op het triggerpoint geeft vaak de voor de patiënt herkenbare uitstralende pijn.


Wat zijn triggerpoints?

Triggerpoints zijn kleine, voelbare verhardingen in een spier, die zeer drukpijnlijk zijn. Een spier met een triggerpoint erin is ook zeer pijnlijk bij rekken. Een triggerpoint bestaat uit kleine spiervezels, die vast en verkrampt in elkaar zitten (‘contractieknopen’). Aanvoer van voedingsstoffen wordt hierdoor moeilijk en afvalstoffen kunnen niet gemakkelijk worden afgevoerd. De bundel van spiervezels waarin het triggerpoint zich bevindt, wordt samengetrokken en is voelbaar als een strakke band in de spier. De spier raakt verkort en slechter doorbloed. In deze toestand zal gebruik van de spier leiden tot uitputting en pijn: hij raakt verzwakt. Andere spieren zullen de taak van verzwakte spier over gaan nemen. Als dit voortduurt, raken ze overbelast en zullen ook triggerpoints gaan ontwikkelen.

Verschijnselen die door triggerpoints veroorzaakt kunnen worden zijn:

  • myofasciale pijn, gelokaliseerd in een bepaald gebied, kenmerkend voor de spier; ook tintelingen of een doof gevoel kunnen in dit gebied optreden;
  • verandering in spierfunctie zoals spierverkortingen (dit veroorzaakt bewegingsbeperkingen en stijfheid in de gewrichten) en krachtsafname;
  • vegetatieve symptomen zoals toename van zweten, rillerig zijn, onwel voelen, overgevoeligheid van de huid, duizelig/licht in het hoofd, wazig zien of koude handen;
  • coördinatie stoornissen, zoals een slechter wordend handschrift of moeite met het maken van precieze bewegingen.


Hoe ontstaan triggerpoints?
Triggerpoints kunnen op verschillende manieren ontstaan. De meest voorkomende oorzaak is
chronische overbelasting van de spier, bijvoorbeeld door een langdurige verkeerde werkhouding of verkeerde leefgewoontes. Ook acute overbelasting, zoals een verkeerde beweging of een ongeval kan triggerpoints veroorzaken. Andere oorzaken kunnen liggen in:

  • houdingsafwijkingen zoals een beenlengteverschil of een scoliose;
  • een periode van gipsimmobilisatie, bijvoorbeeld na een fractuur;
  • te hard of verkeerd trainen;
  • Tekorten in bepaalde voedingsstoffen en vitamines zoals foliumzuur, calcium, ijzer, magnesium, vitamine D, B1 en B12;
  • verminderde schildklierfunctie of andere hormonale ontregelingen.

Soms is het voor de patiënt duidelijk wat de oorzaak van de klacht is, maar vaak weet iemand het niet precies: de klachten zijn geleidelijk ontstaan en toegenomen. Meestal ontstaan klachten door meerdere factoren tezamen, bijvoorbeeld: een combinatie van overbelasting van de betreffende spier en daarbij ongunstige omstandigheden zoals stress, vermoeidheid, niet goed kunnen slapen, slechte voeding, moeite met ontspannen etcetera.


Behandeling

Als de pijnklachten in kaart zijn gebracht, gaat de therapeut op zoek naar de spieren die de pijn zouden kunnen veroorzaken. Daarbij wordt gekeken naar spierlengte, spierkracht en de aanwezigheid van triggerpoints. De triggerpoints bevinden zich in een verharde streng in de spier en voelen aan als een plaatselijke verdikking. Druk op het triggerpoint kan zeer pijnlijk zijn en wekt vaak de voor de patiënt herkenbare klachten op.

De therapie is gericht op het inactiveren van de myofasciale triggerpoints. De strakke spierstrengen worden losgemaakt, waardoor de spierspanning afneemt. Een zeer snelle, effectieve methode hiervoor is dry needling. Door de behandeling raakt de spier weer helemaal ontspannen en kan de normale spierstofwisseling herstellen. De pijn wordt hierdoor minder. Met rekoefeningen wordt de lengte van de spier genormaliseerd. Waar nodig wordt met bewegingsoefeningen de volledige beweeglijkheid weer bereikt.

Samen met de patiënt wordt gekeken door welke factoren in het dagelijks leven de triggerpoints in stand gehouden worden. Klachten onderhoudende factoren kunnen zijn:

  • mechanische stress: slechte werkhouding of werkmethoden, eenzijdige belasting maar ook bijvoorbeeld knellende kleding;
  • voeding: bijvoorbeeld vitamine tekort, te hoog alcoholgebruik, roken, slecht eten;
  • bepaalde interne aandoeningen: suikerziekte, schildklierproblemen, orgaanproblemen etcetera;
  • psychologische factoren: stress, angst, depressie, niet reële gedachten over de klachten;
  • chronische infecties

De patiënt wordt waar mogelijk begeleid bij het uitbannen van deze factoren. Als het nodig is, zal gericht de hulp van medici ingeschakeld worden.